Emma van Meyeren
Zussen, de wind komt eraan en ze vraagt ons om ons op haar af te stemmen. Om ons af te stemmen op haar enorme kracht om te creëren en om te verwoesten. Om ons af te stemmen op haar onvoorspelbaarheid en haar magie.
Aangezien we steeds verder vervreemd raken van onze omgeving kunnen we wel een afstemmings-oefening gebruiken. Daarvoor keren we naar Sisters of the Wind, een installatie van de Franse kunstenaar Juliette Lizotte (ook wel: jujulove). In het afgelopen jaar is ons collectieve bewustzijn over de grenzen van menselijke controle gegroeid. Het wordt steeds moeilijker om te zien hoeveel schade de mens aanricht in de wereld. Sisters of the Wind is een actuele beschouwing van onze relaties in en met de wereld, in een tijd die gedomineerd wordt door menselijke controle.
Van paddestoelen-karaoke tot dansen in een trance, jujulove heeft zeven videowerken gemaakt als referentiepunten voor een gedeeld spel waarin een eigen wereld wordt gebouwd. Naast het verhaal en de cinematografie werkte zij ook aan de kostuums, muziek en 3D-sets, in samenwerking met veel bevriende kunstenaars.*
Hey Juliette, het figuur van de heks heeft een prominente rol in je werk. Hoe kwam jij bij het figuur terecht?
Ik heb al een obsessie met heksen sinds ik klein was. Zelfs toen iedereen een prinses wilde worden, bleef ik gehecht aan de heks. Toen ik drie jaar geleden vorm begon te geven aan mijn eigen werk luisterde ik naar de podcast Sorcières en besefte me dat het figuur ook relevant is voor volwassenen. Ik ging verder lezen in boeken zoals Mona Chollet’s Sorcières: la puissance invaincue des femmes (Nederlands: Heksen: eerherstel voor de vrouwelijke rebel), en ontdekte zo het rebelse karakter van de heks en het belang van het figuur voor feministische bewegingen en eco-feministisch gedachtegoed.
De feministische schrijver Silivia Federici heeft de rol van de heks beschreven in het verzet tegen het kapitalisme. Zodoende trok zij het mystieke karakter van de heks, als een kostuum voor carnaval of iemand die een rol speelt in kinderboeken, uit de fantasie en schreef haar terug in de non-fictionele geschiedenis van de heks. Hoe is jouw relatie tot de figuur veranderd sinds je ermee werkt?
Ik vind het eigenlijk juist leuk om met fantasy en science fiction te werken. Aan de ene kant is er inderdaad die mythe, maar aan de andere kant waren er ook werkelijke heksenvervolgingen. Tussen die twee interpretaties in komen er belangrijke vragen naar voren zoals: wanneer wordt iets gezien als spreuk of drankje, en wanneer als wetenschap of medicijn? Via het onderzoek naar de heks ontdek je dat vrouwen een heel prominente rol hadden als verloskundigen en helers. Ze hadden dus ook macht—vaak letterlijk macht over leven en dood—en dat maakte hen gevaarlijk. Ik weet niet of er een verschil is tussen de heks als fictief of echt figuur, ik denk dat het vooral interessant wordt wanneer we dat onderscheid bevragen.
In je werk plaats je deze verhalen weer in een andere vorm van fictionaliteit door ze te presenteren als video games en rollenspel, welk effect hebben deze vormen op de ruimte die je kunt nemen om te spelen met realiteit en fictie?
Het hoofdpersonage van een spel wordt vaak gepresenteerd alsof het dat personage versus de wereld is. Dat is een heel andere kijk op de wereld dan die ik net omschreef aan de hand van de heks. Ik wil juist graag weten hoe je onderdeel van de wereld kunt zijn, en hoe je dit gemeenschappelijk kunt doen. Rollenspel is een belangrijk format geweest voor deze vraag.
Ik vraag participanten om dicht bij zichzelf te blijven en elementen van zichzelf te incorporeren in het spel. Vanuit daar stel ik vragen: wat is een ideale wereld? Welke elementen kan ik in een video plaatsen waarvan ik zou willen dat ze zouden bestaan in de echte wereld? Wat leren participanten over zichzelf wanneer zij in zo’n wereld aan het spelen zijn? En wat leren ze over de wereld?
Heb je een voorbeeld van zo’n element waarvan je graag zou willen dat die in de echte wereld zou bestaan?
In de wereld die ik maak is er een grote wind die komt en gaat. De wind is een externe kracht die als ‘slecht’ gezien kan worden omdat die dingen vernietigt. Maar de gemeenschap kan de wind ook gebruiken, bijvoorbeeld om spreuken mee te maken. Het erkennen van dit soort krachten in het leven en het meebewegen met die kracht vind ik inspirerend. De gemeenschap werkt met de wind, ze luisteren ernaar, ze herkennen de tekens en vertrouwen die. Het leven is afgestemd met de wereld, zelfs wanneer sommige krachten in die wereld vijandig kunnen zijn.
De gemeenschap die je noemt adresseer je met de term ‘zussen’, kun je iets vertellen over hoe je die term interpreteert?
Ik stel voor om een gemeenschap te belichamen waar de vrouwelijke geest dominant is, maar personen met alle genderexpressies zijn er welkom. We zijn heksen en we zien alles om ons heen als zussen. Niet als biologische zussen maar als een animistisch zusterschap. Als een manier van denken. Ik weet niet hoe zoiets eruit zou zien als het de dominante denkwijze zou zijn, maar ik denk dat het interessant is als oefening om ons perspectief op de wereld te veranderen en ons voor te stellen hoe zo’n wereld ons en onze wereld zou veranderen.
Hoe verwerk je al deze sociale, magische en metafysische vragen in je project? We zien videos, doen mee aan een rollenspel, je hebt muziek geproduceerd en vertelt een verhaal—hoe verhouden deze elementen zich tot elkaar?
Ik maak een framework voor een verhaal dat zich ontwikkelt als een gemeenschappelijke ervaring. Ik zet de toon en faciliteer dit, maar ik vul het niet volledig in. Live Action Role Play (LARP) inspireerde me om gebruik te maken van een niet-lineair narratief. Omdat participanten bijdragen met hun eigen verhalen, is er niet één vooraf bepaald begin of einde. Verschillende aspecten zoals de video’s en muziek geven het verhaal een structuur. Daarbinnen is er ruimte voor dromen en voor flashbacks, plotwendingen en afwijkende eindes, omdat het verhaal van iedereen is die eraan meewerkt. Terwijl verschillende interpretaties van het verhaal zich vormen wordt het langzaam een ander verhaal, ik moet me daarop afstemmen en omarmen dat ik niet volledig in controle ben!
